Ruim honderdtien burgers deelden hun eigen evacuatieverhaal of dat van hun familie die na de Slag om Arnhem (1944) huis en haard moesten verlaten. Twintig van deze persoonlijke herinneringen komen samen in een buitenexpositie op vijf locaties met een eigen podcastserie met de herinnering verteld door de jeugd van nu.
Op 12 april 2023 wordt het project ‘Ik kom terug’, herinneringen aan de evacuatie van 1944-1945, in gemeente Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum gelanceerd.
“De oorlog overkwam ons. We waren aan de willekeur van vreemden overgeleverd. Dat is ingrijpend. We waren nooit onbekommerd. Maar daar sprak je niet over. Nu ik ouder ben, komen de herinneringen heftiger terug,” Louise Helmich (evacué).
Vluchten
Ongeveer 150.000 inwoners uit de Airborne Region en omstreken moesten tijdens of na de Slag om Arnhem evacueren (1944-1945). Sommigen konden elders in Nederland terecht bij familie, maar duizenden anderen werden ondergebracht bij wildvreemden of vonden onderdak in openbare gebouwen.
Mensen trokken vaak van het ene naar het andere adres met dezelfde zorgen: zou er genoeg voedsel en brandstof zijn? Zou de bezetter de mannen komen oppakken voor tewerkstelling? Wanneer konden ze weer naar huis? Zou er nog wel iets zijn om naar terug te keren? Het duurde nog tot september 1945 voordat de meesten konden terugkeren naar wat over was van hun huizen. Veel tijd om stil te staan bij wat mensen hadden meegemaakt was er niet. Op de puinhopen bouwden zij hun leven weer op.
‘Ik kom terug!’
Met het project ‘Ik kom terug’ worden de herinneringen van evacués en de impact van het oorlogsverleden verzameld, vastgelegd en gedeeld. De herinneringen zijn op een andere manier invoelbaar gemaakt in een expositie en podcast, en worden daarmee doorgegeven aan de huidige en volgende generatie.
Alle verhalen bij het Airborne Museum
Afgelopen maanden zijn honderdtien evacués en of hun families geïnterviewd over de impact van de Slag om Arnhem, vluchten en weer terug komen. Al deze herinneringen verschijnen komende periode op de website van het Airborne Museum.
Twintig van de herinneringen zijn opgenomen in een podcastserie met Linda Geerdink. Samen met dichter Jesse Laport en illustratoren van Funny Farm vertaalden tieners de verhalen van de evacués naar het heden. Beleef hun ontmoeting en voel wat oorlog met je doet. Vanaf 12 april zijn wekelijks vier afleveringen te beluisteren via deze podcast.
“De trein staat symbool voor de verhalen over oorlog die de wereld rondgaan. Van vroeger maar ook van nu. Het verdriet dat mensen met zich meedragen. Dat is de betekenis achter de trein die ik op de rand van het bord heb getekend,” Tren Nieuwhart.
De buitenexpositie in het groen
Panelen in het groen zijn als open boeken geplaatst op vijf locaties. Deze bladzijden vormen samen één buitenexpositie die de impact van de evacuatie deelt. Op 12 april wordt deze expositie in Arnhem, Elst, Ede, Oosterbeek en in het Openluchtmuseum in Arnhem officieel geopend. Tot en met oktober 2023 is de expositie 24/7 te bewonderen.
Expo locaties
- Arnhem – Nederlands Openluchtmuseum
- Arnhem – Evacuatie monument
- Oosterbeek – Airborne Museum
- Elst – Monument de Vleugel
- Ede – Airborne Monument
