Zorginstellingen maken zich op voor invoer DBA wetgeving

Voor goede zorg is de flexibele inzet van zzp’ers steeds meer nodig.

Dat brengt uitdagingen met zich mee, zeker nu de overheid de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) gaat handhaven.

Veel zorgprofessionals die flexibel werken, voldoen volgens de Belastingdienst niet aan de eisen voor ondernemerschap, en ook inhuurcontracten en werkafspraken sluiten vaak niet aan bij de wetgeving. De unieke kenmerken van de zorg, zoals wisselende diensten en korte opdrachten, maken het extra moeilijk om aan de regels te voldoen. Dit vraagt om een kritische evaluatie van arbeidsrelaties binnen de sector.

Veel onrust in de zorgsector

Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst scherper controleren op de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA). De wet is bedoeld om de arbeidsrelatie tussen zzp’ers en opdrachtgevers duidelijker te maken en om schijnzelfstandigheid te voorkomen, zodat het flexibele personeel dat wordt ingehuurd ook echt als zelfstandig ondernemer werkt. Dit zorgt voor veel onrust in de zorgsector, omdat de toetsingscriteria van de Belastingdienst vaak niet van toepassing zijn in de zorg.

Standaardindicatoren voor schijnzelfstandigheid niet afdoende

Op 1 januari 2024 waren er 206.592 ondernemers in de zorg. Blijven deze professionals behouden voor de zorgmarkt? Voor het beoordelen van arbeidsrelaties gebruikt de Belastingdienst indicatoren zoals het ondernemersrisico, de autonomie in werktijden, het gebruik van eigen materialen, en de mate van zelfstandigheid in de uitvoering van het werk, waaronder ook het volledig zelf bepalen van de werkregio. Er is een lijst van tien indicatoren opgesteld waarmee de Belastingdienst op een holistische manier een inschatting maakt: geen enkele indicator is op zichzelf doorslaggevend, maar samen vormen ze een totaalbeeld.

In de zorgsector blijkt dit beoordelingsmodel niet goed toepasbaar. Zorgprofessionals werken vaak volgens vaste roosters, strikte protocollen en met materiaal dat door de opdrachtgever wordt verstrekt. Hierdoor voldoen zij niet altijd aan de indicatoren voor ondernemerschap, ook al werken ze als zelfstandigen. Het artikel gaat verder onder de foto.

Zorginstellingen in de knel

Het blijft onduidelijk hoe zorginstellingen kunnen bepalen of ingehuurde zzp’ers voldoen aan de criteria voor ondernemerschap volgens de Wet DBA. Daniël Waanders, bestuurslid bij Stichting ZOIZ, legt uit: “Zorginstellingen zitten met een lastig dilemma. Ze moeten voldoen aan de Wet DBA én aan hun zorgplicht. Zonder zzp’ers kunnen ze de nodige zorg niet leveren. Hoewel er genoeg zzp’ers beschikbaar zijn, is het lastig om zelfstandigen te vinden die voldoen aan alle eisen van de Belastingdienst. Het is bovendien erg moeilijk om aan te tonen dat zij écht als ondernemer kunnen worden aangemerkt.”

Fiscaal kompas geeft richting maar geen zekerheid

Om schijnzelfstandigheid in de zorg te voorkomen, is het belangrijk om te letten op andere indicatoren, zoals de mate van zelfstandigheid in de uitvoering van het werk, de aanwezigheid van een gezagsverhouding en de vrijheid voor een zzp’er om andere opdrachten aan te nemen. Hierover zijn nog geen bindende afspraken gemaakt met de Belastingdienst maar de Brancheorganisaties Zorg publiceerden op 1 juli 2024 het Fiscaal Kompas ZZP Zorg, met richtlijnen voor ondernemers en instellingen. “Die richtlijnen geven geen garantie maar bieden wel houvast,” zegt Waanders. 

Grote administratieve opgave

Zorginstellingen werken vaak met tientallen, soms zelfs honderden zzp’ers. Het controleren of deze zzp’ers voldoen aan alle vereisten van het ondernemerschap is een enorme administratieve uitdaging. Volgens Waanders zou deze last niet bij zorginstellingen of zzp’ers zelf moeten liggen: “Stichting ZOIZ (zelfstandig ondernemen in de zorg) wil alle betrokken instellingen en ondernemers ondersteunen bij het voldoen aan alle wettelijke verplichtingen. Daarom zijn wij een keurmerk gestart dat precies dat werk uit handen neemt. Het voorkomt fraude door alle certificaten van zzp’ers te checken bij de bron, legt alle zzp’ers langs het Fiscaal Kompas en werkt samen met juristen en fiscalisten aan juridisch en fiscaal goede modelcontracten.”

Wetgeving in ontwikkeling

De Wet DBA en de bijbehorende handhaving zijn nog niet volledig uitgekristalliseerd. De zorgsector moet de ontwikkelingen rondom de wet goed blijven volgen. Stichting ZOIZ richt zich hierop en past het keurmerk continu aan. Waanders: “Onze focus ligt op het inzichtelijk maken van deze regels en het ontwikkelen van oplossingen die werken voor de zorgsector als geheel. Dankzij onze expertise en het sterke netwerk kunnen we snel reageren op veranderingen. We verwachten dat er in 2025 belangrijke koersbepalende besluiten worden genomen, en we zitten daar bovenop.”

Over Stichting ZOIZ

ZOIZ is een onafhankelijke stichting zonder winstoogmerk. Zij zetten zich in voor een zorgsector waarin zelfstandige zorgprofessionals betrouwbaar en goed opgeleid zijn. Met hun keurmerk zorgen ze ervoor dat zzp’ers voldoen aan de wet- en regelgeving en voorkomen ze schijnzelfstandigheid. Zo is werken in de zorg goed geregeld. Meer informatie over ZOIZ en Keurmerk ZOIZ staat op www.zoiz.nl.