Geen museum in Nederland is zó verweven met de natuur als het Kröller-Müller Museum. In de tentoonstelling ‘Door de bomen het bos’ kijken vier kunstenaars in hun werk op verschillende manieren naar de verhouding tussen mens en natuur.
In de beeldentuin creëert Circus Andersom twee zintuigelijke wandelingen bij deze tentoonstelling.
Andy Holden: hoofdrol voor vogels
In ‘Natural Selection’ draait het de Britse Andy Holden (Bedford, 1982) om vogels, om hun voorspellende gave, hun creativiteit en hun dreigende uitsterving. Ook komen schuld en het nemen van verantwoording aan bod. ‘Pyramid Piece’ is een werk waarin Holden zich met zijn schuldgevoel verzoent: hij nam ooit een klein steentje mee naar huis van een pyramide uit Egypte.
Ook in ‘A Social History of Egg Collecting’ draait het om het beteugelen van verzameldrift. Een pratende kraai vertelt de geschiedenis van het eieren verzamelen in Groot-Brittannië. De verzameldrang van eierdeskundigen leidt er soms toe dat vogelsoorten verdwijnen.
In de video-installatie ‘A Natural History of Nest Building’ praten vader Peter Holden, gevierd vogelkenner in Groot-Brittannië, en zoon Andy over verschillende soorten vogelnesten, nestplaatsen en -materialen. Waar de een als wetenschapper de bouwsels bespreekt, ziet de kunstenaar juist creativiteit en schoonheid.
Holden gebruikt elektronisch zichtbaar gemaakte geluidsgolven (oscillogrammen) van vogelzang voor zijn ‘Silent Spring’. In de beeldentuin heeft hij drie bronzen sculpturen geplaatst die deze geluidsgolven verbeelden: ‘Auguries’. De titel verwijst naar de Romeinse gewoonte om de toekomst te voorspellen door naar vogels te kijken.
Eija-Liisa Ahtila: architectuur, kunst en natuur
In het werk van de Finse Eija-Liisa Ahtila (Hämeenlinna, 1959) speelt de helende werking van het verblijven in de natuur vaak een hoofdrol. Haar werk ‘April’ bestaat uit acht projecties van niet-gelijklopende camerabewegingen door een bos in Finland. Van eind maart 2022 tot en met eind mei 2023 heeft Ahtila er filmopnames gemaakt op verschillende locaties. De acht projecties beginnen allemaal hetzelfde, maar al snel verandert het perspectief. Soms wordt de beweging van de camera kort onderbroken of vertraagd, waardoor de beelden niet synchroon lopen. Achter de wand met filmbeelden ligt de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum. De projecties wekken de illusie dat we de natuur zien achter de museummuur.
Julian Charrière: fotogravures van verdwijnend landschap
Voor zijn series ‘Limen’ – ‘drempel’ of ‘overgang’, maakt de Franse Julian Charrière (Morges, 1987) digitale luchtfoto’s van het desoriënterende landschap van Noord-Groenland. Er zijn geen herkenningspunten zoals huizen, bomen of dieren. Het weer verandert er voortdurend, een grens tussen hemel en aarde is vaak niet waarneembaar. Het landschap verkeert er in continue overgang.
Voor het afdrukken van zijn foto’s gebruikt Charrière een druktechniek die in de negentiende eeuw is ontwikkeld: de fotogravure, waarbij foto’s op papier worden afgedrukt met geëtste platen.
Charrière stelt de kleuren voor zijn fotogravures samen door materiaal uit het Noord-Groenlandse landschap tot pigmenten te vermalen: steentjes, moreneklei, gruis, roet en microben. Ze worden met een digitale scan tot kleurenschema’s vertaald. Met deze ‘echte kleuren van het landschap’ maakt Charrière zijn fotogravures van een alsmaar sneller verdwijnend landschap.
Reflectie, bezinning en verbeelding
‘The Settlement (Indoor)’ van de Belgische Hans Op de Beeck (Turnhout, 1969) doet denken aan een verlaten filmset waar zich ieder moment een scene kan afspelen. Te midden van zwart, licht rimpelend water staat een grijskleurig miniatuurdorpje van huizen op palen. Het geheel is omgeven door een hoge, zwarte wand. Als in een theater kunnen bezoekers plaatsnemen op een tribune om over het totaal uit te kijken. Op de Beeck biedt een plek voor bezinning en creëert ruimte voor de verbeelding van de beschouwer: ‘Ik hoop de kijker een gevoel van kalmte, rust te geven, en van daaruit smokkel ik andere vragen binnen over hoe we zijn, hoe we leven, hoe we omgaan met tijd en ruimte.’ In de miniatuurnederzetting gebeurt vrijwel niets; alleen het wateroppervlak beweegt lichtjes, de lampjes en huisjes reflecterend. Zoals de constante branding aan zee of de vlammen van een houtvuur kalmte bieden en het hoofd leeg maken, zo schept ‘The Settlement (Indoor)’ ruimte voor reflectie.
Circus Andersom: Door de bomen de beeldentuin’
Makerscollectief Circus Andersom creëert voor de tentoonstelling een korte en een lange wandeling door de beeldentuin waarbij alle zintuigen worden aangesproken. De verbinding tussen mens, kunst en natuur staat centraal. Bezoekers gaan een goed gesprek aan met een boom, wonen een bos-opera bij, oefenen met buigzaamheid en gaan zich opladen en ontladen bij kunstwerken.
Tijdens de wandeling bevraagt en ontregelt Circus Andersom de bezoeker en doet het een beroep op de verbeelding. Er worden frisse perspectieven geboden op hoe wij ons als mens verhouden tot én met de natuur en kunst.
Performance Andy en Peter Holden
Op 26 mei om 15.00 uur voeren Andy en Peter Holden, voor het eerst buiten Groot-Brittannië, de performance ‘Lecture on Bird Song’ uit in het Kröller-Müller Museum. Deze performance is Engelstalig.
Met geluidsfragmenten, foto’s, filmpjes en muziekinstrumenten laten ze zien hoe de mensheid door de geschiedenis heen inspiratie heeft geput uit vogelzang.
Kaarten hiervoor zijn te koop op: https://tickets.krollermuller.nl/nl/performanceholden/tickets.
